Berkyaruk

Büyük Selçuklu İmparatorluğunun beşinci sultanı. Melikşah’ın büyük oğludur.
Babasının ölümü üzerine henüz çok küçük olan oğlu Mahmud, sultan ilan edildi.
Ancak buna rıza göstermeyen vezir Nizamülmülk ve taraftarları, Rey şehrinde
Berkyaruk’u tahta çıkarıp, sultan ilan ettiler. Kardeşinin kuvvetlerini Berucird
mevkiinde bozguna uğratan Berkyaruk, daha sonra kendisini tanımak şartıyla ona,
Isfahan ve Fars eyaletlerini devretti. Bu arada amcası Tutuş da harekete geçerek
Musul’u ele geçirmişti. Berkyaruk Tutuş’u yenerek Bağdat’a girdi ve adına hutbe
okuttu. Mücadeleye devam eten Tutuş, Halep, Harran ve Urfa’yı ele geçirerek,
tekrar Sultanın üzerine yürüdü. Zor durumda kalan Berkyaruk, Isfahan’a kardeşi
Mahmud’un yanına sığındı. Bu sırada Mahmud’un ölümü ile onun kuvvetlerine de
sahip oldu. Daha sonra, Rey yakınlarında Tutuş’la giriştiği muharebeyi kazandı.
Savaş sırasında Tutuş’un öldürülmesi ile de ülke içerisinde birlik ve
beraberliği sağladı.



Sultan Berkyaruk, bundan sonra Anadolu ve Suriye’yi işgale başlayan haçlılar
üzerine kuvvetler sevk etti. Ancak emirler arasındaki rekabetler ve Şii
Fatımilerin aleyhte faaliyetleri sonucu, Haçlılara karşı kesin bir zafer elde
edemedi.



Bu arada Berkyaruk’un karşısına Gence Melik’i ve kardeşi Mehmet Tapar, saltanat
iddiasıyla çıktı. Berkyaruk, 1100 yılında Sefid-rud’da mağlup oldu ise de;
Mehmet Tapar’ı arka arkaya dört defa bozguna uğrattı. Ahlat’a sığınan Mehmet
Tapar, buranın hükümdarı Sökmen’i ve Ani emiri Menuçehr’i hizmetine alarak
yeniden savaşa hazırlandı. Sultan Berkyaruk, çok kan aktığını, memleketin harap,
emir ve askerlerin yorgun olduğunu, hazinenin boş kaldığını, vergilerin tahsil
edilemez bir hale geldiğini ve nihayet İslam düşmanlarına fırsat verildiğini
beyan ederek, gönderdiği bir elçi ile, kardeşini barışa ikna etti. Böylece,
1104’te Azerbaycan’da Sefid-rud hudut olmak üzere Kafkasya’dan Suriye’ye kadar
bütün vilayetler Mehmet Tapar’da kalmak ve Bağdat'ta hutbe Berkyaruk namına
okunmak şartıyla, bir antlaşmaya varıldı.



Selçuklu İmparatorluğu, iki devlete ayrılmak suretiyle Türkiye ile birlikte üç
Selçuk sultanı meydana çıktı. Lakin bu durum çok kısa sürdü. Zira, Berkyaruk,
vücutça hasta olduğu için, 1104 yılında yirmi altı yaşında öldü. Sultan
Berkyaruk, ülkesini düşünen ve milletinin refahı için çalışan bir kimse idi.
Ancak, kardeş kavgalarının hem de birlik ve beraberliğe en muhtaç olunduğu bir
döneme rastlaması, Berkyaruk’u çok üzmüştü. Buna rağmen fırsat buldukça Haçlı
kuvvetleri üzerine asker sevk etmekten ve onlara darbeler vurmaktan geri
kalmadı.